Θερμιώτης από τα Θερμιά δύσκολα ξεμακραίνει
μα πάλι κι αν ξενιτευθεί Θερμιώτης πάντα μένει.
Τον βράχο που΄ ναι τα Θερμιά όλοι τον αγαπούμε
του χρόνου να ξανάρθουμε μ΄ υγεία να σας βρούμε.
ΜΑΝ – ΜΑΝ (αυτοσχέδιο στιχούργημα στα κάλαντα 1963)
Την Παραμονή και ανήμερα Πρωτοχρονιάς κάθε άνθρωπος βρισκεται σε αναμονή, επιθυμώντας να πρωτακούσει ή να πρωταντικρύσει κάτι καλό και ευοίωνο. Τα «πρωτοαντικρίσματα» και τα «πρωτακούσματα» αποτελούν βασικά στοιχεία της αγωνιώδους μαντικής της ημέρας, που αν είναι αίσια και καλή, γεγονός που επιτυγχάνεται με ορισμένες συμβολικές ενέργειες, το ίδιο αίσια προδιαγράφεται η έκβαση της νέας περιόδου. Συμβολικές ενέργειες, όπως η μαντική ενέργεια του ποδαρικού, η οποία τελείται με πολλές και διαφορετικές μορφές, συνδυάζονται με τον αγερμό των Πρωτοχρονιάτικων καλάντων.
O Σύνδεσμος Δρυοπιδέων Κύθνου αναλαμβάνει, από το 1953 και κάθε χρόνο αδιαλείπτως Παραμονή και ανήμερα Πρωτοχρονιάς, την οργάνωση και τέλεση του εθίμου των Συνδεσμικών καλάντων με τη παράλληλη διανομή των Συνδεσμικών ημερολογίων. Ο Σύνδεσμος, θεματοφύλακας του εθίμου, «κάνει ποδαρικό», τα κάλαντα είναι το «γούρι», όπως επιβεβαιώνουν τα λόγια των τελεστών:«Την Πρωτοχρονιά είναι το ποδαρικό και κάθε πατριώτης μας περιμένει», «Μας υποδέχονται τα θερμιώτικα σπίτια σαν γούρι», «Τα κάλαντα είναι κάτι καλό για το θερμιώτικο σπιτικό, είναι το σύμβολο του Συνδέσμου». Καλαντιστές, είναι μέλη και στελέχη του Συνδέσμου, νέοι και νέες, που συγκροτούν ομάδες, «κλιμάκια» και επισκέπτονται τα σπίτια των καταγομένων από τη Δρυοπίδα της Κύθνου ξενιτεμένων, στον αστικό χώρο, πατριωτών. Τα «κλιμάκια» των καλαντιστών, σχηματίζουν με την κατανομή τους στις περιοχές της Αττικής, όπου κατοικούν Δρυοπιδείς, ένα σύμβολικό αγερμικό κύκλο, ο οποίος οριοθετεί τον χώρο όπου είναι συγκροτημένη η θερμιώτικη κοινότητα, λειτουργώντας ως ένα συστημα μικρότερων ομόκεντρων κύκλων που συνέχει τα σπίτια των μελών της (το συμβολικό και πραγματικό κέντρο του αγερμικού κύκλου είναι η «Πατριωτική Στέγη» και οι ομόκεντροι μικροί κύκλοι αποτελούν το χώρο ευθύνης κάθε «κλιμακίου»).
Η συστηματικότητα, η συνέχεια και η μορφή από την οποία χαρακτηρίζονται τα Συνδεσμικά κάλαντα, δημιούργησε μια νέα δυναμική παράδοσης της εθιμικής έκφρασης, ένα αστικό έθιμο, το οποίο σφυρηλατεί ισχυρούς δεσμούς ανάμεσα στους απόδημους Δρυοπιδείς και δομεί τον κυκλικό χρόνο της κοινότητας, αφού ο εορταστικός κύκλος εξασφαλίζει και την επαναληπτικότητα της τέλεσής του, κάθε χρόνο, όμως, με την επικαιροποίηση του περιεχομένου των καλαντικών στίχων. Η συνδεσμική εθιμική εκδήλωση διαθέτει τέτοια δυναμική, με αποτέλεσμα με νέα μορφή και λειτουργία πια, διαγράφοντας μια συμβολική κυκλική διαδρομή να «επιστρέφει» στη γενέτειρα Δρυοπίδα.
Το κοινωνικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο διαμορφώνεται και τελείται η εθιμική, αγερμική εκδήλωση των “Συνδεσμικών» καλάντων Δρυοπιδέων Κύθνου, αποτελείται από:
–Τους δημιουργούς των καλαντικών στίχων, λαϊκούς ποιητές και στιχουργούς, η προσωπική δημιουργία των οποίων γίνεται συλλογική όταν, κατά τη τέλεση του εθίμου, όλοι οι συμμετέχοντες τραγουδούν τους επίκαιρους, με τη συγκεκριμένη δομή, διαφορετικούς κάθε χρονιά, στίχους.
–Τους τελεστές καλαντιστές, μέλη του Συνδέσμου Δρυοπιδέων Κύθνου, λαϊκούς οργανοπαίχτες, νέους και νέες.
–Τους αποδέκτες, απόδημους Δρυοπιδείς, κατοίκους του αστικού κέντρου, που η μετανάστευση δεν αναχαίτησε την ανάγκη τους για συλλογικότητα. Αξιοποιούν τη λαϊκή μνήμη, ως μέσο επικοινωνίας και δίαυλο επαφής με το παρελθόν, ανταλλαγής εμπειριών και συγκρότησης ενός κοινού παροντικού χρόνου και μιας συλλογικής ταυτότητας, που συγκροτεί συμβολικά στην Αθήνα τον πραγματικό χώρο της γενέτειρας Δρυοπίδας.
Η συλλογική μνήμη τρέφεται μέσα από εθιμικές εκδηλώσεις, δρώμενα, λαϊκές αφηγήσεις, μνήμες, ήχους, ευωδίες, στάσεις και εκφράσεις ζωής με αποτελέσμα την ενδυνάμωση της συνοχής της θερμιώτικης κοινότητας. Ο τόπος καταγωγής, η Δρυοπίδα, συγκροτείται μέσα από τα κάλαντα και μεταφέρεται στο αστικό κέντρο, ως έκφραση μιας νέας συλλογικότητας των μελών της παροικίας. Ο απλός λαϊκός λόγος επιβεβαιώνει τα παραπάνω: «Παλιά δεν πηγαίνανε εύκολα στο νησί γι΄ αυτό ο Σύνδεσμος με τα Κάλαντα έφερνε το νησί στο σπίτι τους», αιτιολογώντας την πρόκληση δυνατών θερμιώτικων αισθημάτων και την έκφρασή τους με τον αναστεναγμό : «Αχ! καημένε βράχο με τις τόσες χάρες και τις χαρές σου, η θύμησή σου αυτές τις ξέχωρες στιγμές, καίτοι είναι χαρούμενες, υγραίνει άθελά τα μάτια και κλείνει κόμπο και λυγμό το λαιμό» (Κείμενο απολογισμού, Θερμιώτικά Νέα, αρ.φ.168,1966).
(αποσπάσματα από κείμενα της Πόπης Ξανθάκου που περιλαμβάνονται στο ημερολόγιο 2013 του Συνδέσμου Δρυοπιδέων Κύθνου,«Συνδεσμικά Κάλαντα και Ημερολόγια», την έκδοση του οποίου επιμελήθηκαν οι Κυριακή Μιχ. Γονιδάκη, Πόπη Ξανθάκου, Μαριέττα Γεωργούλη, Απόστολος Μαυράκης)