ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ
Σεπτέμβρης, ο μήνας του τρύγου και του μούστου. Τα πρωιμάδια, τα ψαροσύρικα, τα ποταμίσια, οι σασάλες, οι μαντηλαριές, οι τσαμπάτοι κρέμονται ήδη ώριμοι στα κλήματα. Οι σιδερίτες στις αμμουδάρες και στις πλαγιές κοκκινίζουν κι αυτοί. Θα μαζευτούν όλα με επιμέλεια και θα μεταφερθούν στο πατητήρι. Οι άνδρες διπλώνουν τα παντελόνια μέχρι τα γόνατα κι αρχινά το πάτημα των σταφυλιών. Ο μούστος που ρέει άφθονος, περνά μέσα από το θυμάρι που συγκρατεί τη στροφυλιά και μαζεύεται στο πυθόλι. Θα μεταφερθεί με τους ασκούς που φορτώνονται στο μουλάρι, για να μεταγγιστεί στα καθαρισμένα βαρέλια, που βρίσκονται στον πρόσφατα ασβεστωμένο μαγαζέ. Ευλογημένες στιγμές! Κάποια ποσότητα μούστου θα κρατηθεί για τη μουσταλευριά, ενώ από τη στροφυλιά θα βγεί η σούμα. Κι όταν ολοκληρωθεί η απόσταξη, το γλέντι θ΄ ανάψει στην «πλατέα του Μανωλιού», στο Κάμπισμα.
Μουσταλευριά
Ανακατεύουμε πολύ καλά 4 ποτήρια βρασμένο μούστο, όχι πολύ πηχτό, ένα ποτήρι αλεύρι και το βάζουμε στη φωτιά μέχρι να πήξει. Αν ο μούστος είναι πολύ γλυκός, τον αραιώνουμε με νερό, αν δεν είναι, προσθέτουμε ζάχαρη. Σερβίρουμε τη μουσταλευριά πασπαλισμένη με ψιλοκομμένα καρύδια ή αμύγδαλα και σουσάμι.
Σταφύλι γλυκό
Βάζουμε τη ζάχαρη (ένα κιλό ζάχαρη για ένα και ένα τέταρτο κιλά σταφύλι) με ένα ποτήρι νερό να βράσει, αφού την ανακατέψουμε για να μην κολλήσει. Όταν βράσει και δέσει σε πυκνό σιρόπι, το τραβάμε από τη φωτιά και αφού μισοκρυώσει ρίχνουμε μέσα τα σταφύλια από τα οποία έχουμε αφαιρέσει τα κουκούτσια με μια φουρκέτα. Βράζουμε σε πολύ δυνατή φωτιά ξαφρίζοντας συχνά. Όταν δέσει, ρίχνουμε ένα κουταλάκι λεμόνι και, αφού πάρει κανα-δυό βράσεις, κατεβάζουμε το γλυκό από τη φωτιά, το αφήνουμε να κρυώσει και το βάζουμε στις γυάλες με ασπρισμένα αμύγδαλα.
Τον Σεπτέμβρη γίνονται και τα κυδώνια. Με κυδώνια έκαναν τα παλαιότερα χρόνια, εκτός από γλυκά και το κρέας.
Κρέας με κυδώνια
Κόβουμε το κρέας (χοιρινό) σε μερίδες και το βάζουμε να καβουρντιστεί μαζί με ψιλοκομμένο κρεμμύδι. Προσθέτουμε τις ντομάτες (ή τον πελτέ αραιωμένο σε ένα ποτήρι νερό), αλάτι, πιπέρι και το αφήνουμε να πάρει μερικές βράσεις. Καθαρίζουμε τα κυδώνια από τα φλούδια και τα σπόρια, τα κόβουμε στα τέσσερα και τα ρίχνουμε να βράσουν κι αυτά με το κρέας. Αν χρειαστεί προσθέτουμε και λίγη ζάχαρη. Το φαγητό στο τέλος πρέπει να μείνει με το λάδι του.
Γλυκό κυδώνι
Καθαρίζουμε τα κυδώνια και τα κόβουμε σε μεγάλα κομμάτια. Τα βάζουμε να βράσουν σκεπασμένα με νερό μέχρι να μαλακώσουν. Ρίχνουμε τότε τη ζάχαρη (ένα κιλό ζάχαρη για κάθε κιλό καθαρισμένα κυδώνια), ένα κλαράκι αρμπαρόριζα (για συντηρητικό και για άρωμα) και αφήνουμε το γλυκό σε δυνατή φωτιά να δέσει.
Παλιότερα έβραζαν κυδώνια σε μεγάλα κομμάτια, μέσα σε πετιμέζι. Τα κυδώνια αυτά τα έτρωγαν κυρίως τα παιδιά πάνω σε φέτες ψωμί, για δυναμωτικό.
Κυδώνι μπελτές (πελτές)
Μαζεύουμε τις φλούδες, τις καρδιές και τα κουκούτσια από τα κυδώνια με τα οποία φτιάξαμε το φαγητό ή το γλυκό, τα δένουμε σ΄ ένα τουλουπάνι και τα αφήνουμε να βράσουν αρκετή ώρα μέσα σε νερό που τα σκεπάζει, μέχρι να μαλακώσουν τελείως. Τραβάμε το καζάνι από τη φωτιά και ρίχνουμε το περιεχόμενό του σ΄ ένα τρυπητό που το ‘χουμε βάλει πάνω από ένα δεύτερο καζάνι. Πιέζουμε το τουλουπάνι να βγει όλη η «ψίχα» από τα φλούδια μέσα στο νερό και πετάμε τα υπολείμματα. Ρίχνουμε το υγρό σε μια φανελένια σακούλα, την κρεμάμε πάνω από ένα καζάνι και την αφήνουμε να στραγγίζει χωρίς να την πιέσουμε. Βάζουμε το υγρό να βράσει πολλή ώρα. Ύστερα ρίχνουμε τη ζάχαρη (ένα ποτήρι ζάχαρη για κάθε ποτήρι υγρό) και τ΄ αφήνουμε να δέσει. Δοκιμάζουμε αν έδεσε ρίχνοντας σταγόνες μέσα σ΄ ένα ποτήρι με νερό. Αν σχηματιστούν κόμποι, έχει δέσει. Προσθέτουμε τότε και ένα κουταλάκι χυμό λεμονιού και αφού πάρει κανα-δυό βράσεις το κατεβάζουμε, το αδειάζουμε σε ποτήρια ή βάζα με βαθύ στόμιο και το αφήνουμε να κρυώσει και να πήξει.
Από τον Σεπτέμβριο, όταν κρύωνε λίγο ο καιρός, και όλο τον χειμώνα, τα παλιά χρόνια μαγείρευαν όσπρια. Στο νησί καλλιεργούσαν φασούλια (μαυρομάτικα), ρεβύθια, λίγη φάβα και κουκιά. Τις φασόλες (τα άσπρα φασόλια με τα οποία έφτιαχναν τη φασολάδα) δεν τις παρήγαγαν αλλά τις αγόραζαν από τον μπακάλη.
Φασολάδα
Αποβραδίς βάζουμε τις φασόλες στο νερό να μαλακώσουν. Την άλλη μέρα τις βράζουμε προσθέτοντας κρεμμύδι κομμένο σε φέτες, ντομάτα πελτέ, λάδι, αλάτι και σέλινο.
Κουκιά ξερά γιαχνί
Καβουρντίζουμε ένα ψιλοκομμένο κρεμμύδι και ρίχνουμε και τα ξερά κουκιά αφού τα έχουμε ζεματίσει, να καβουρντιστούν λίγο και αυτά. Προσθέτουμε τον πελτέ διαλυμένο σε νερό, αλάτι, πιπέρι και ρίγανη και αφήνουμε το φαγητό να βράσει.
Τον Σεπτέμβρη αρχίζει το κυνήγι. Τα παλιά τα χρόνια το νησί ήταν γεμάτο πέρδικες. Αν στην οικογένεια υπήρχε κανένας κυνηγός ή είχαν τη δυνατότητα να τις αγοράσουν, τότε μπορεί να γεύονταν και καμιά πέρδικα.
Πέρδικες με το ρύζι
Μαδούμε τις πέρδικες καλά, βγάζουμε τα εντόσθια και τις καψαλίζουμε απ΄ όλες τις μεριές. Τις πλένουμε και τις κόβουμε σε κομμάτια. Βάζουμε το λάδι να κάψει και κοκκινίζουμε (καβουρντίζουμε) τις πέρδικες. Προσθέτουμε τις ντομάτες (ή τον πελτέ διαλυμένο σε νερό), αλάτι, πιπέρι και τις αφήνουμε να σιγοβράσουν. Πριν γίνουν, προσθέτουμε νερό και, αφού κοχλάσει, ρίχνουμε το ρύζι και το αφήνουμε να ψηθεί.
ΑΠΟ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΤΟΥΣ 2009 ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΔΡΥΟΠΙΔΕΩΝ